De IUCN Rode Lijst bevat nu 134.425 soorten, waarvan er 37.480 met uitsterven worden bedreigd. ‘Afrikaanse olifanten spelen een sleutelrol in ecosystemen en economieën, en spreken overal ter wereld tot onze verbeelding. De nieuwe IUCN Rode Lijst-beoordelingen van beide Afrikaanse olifantensoorten onderstrepen de aanhoudende druk op deze iconische dieren,’ aldus dr. Bruno Oberle, directeur-generaal van de IUCN. ‘We moeten snel een einde maken aan de stroperij en zorgen voor voldoende geschikte leefomgeving voor zowel de bos- als de savanneolifanten. Verschillende Afrikaanse landen hebben in de afgelopen jaren het voortouw genomen en daarmee bewezen dat we het tij kunnen keren voor olifanten. We moeten samenwerken om hun voorbeeld te volgen.’

De laatste evaluaties wijzen op een grootschalige afname van het aantal Afrikaanse olifanten op het hele continent. Het aantal Afrikaanse bosolifanten is in een periode van 31 jaar met meer dan 86% gedaald. De populatie Afrikaanse savanneolifanten nam volgens de beoordelingen de afgelopen 50 jaar met minstens 60% af.

Beide soorten zijn sinds 2008 hard achteruitgegaan als gevolg van een sterke toename van stroperij. Hoewel de piek hiervan in 2011 was, bedreigt stroperij ook nu nog de olifantenpopulaties. Ook de voortdurende aantasting van hun leefgebied, voornamelijk voor landbouw en ander landgebruik, bedreigt de olifant. Het IUCN African Elephant Status Report (2016) geeft de meest actuele betrouwbare schatting van de populaties van de twee soorten, een totaal van ongeveer 415.000 olifanten.

Ondanks de overall dalende trend van beide Afrikaanse olifantensoorten, blijkt uit de beoordelingen ook de impact van succesvolle beschermingsmaatregelen. Lokale maatregelen om stroperij tegen te gaan in combinatie met wetgeving en ruimtelijke ordening die het samenleven van mens en dier bevordert, zijn de sleutel tot een succesvolle bescherming van olifanten. Als gevolg hiervan zijn populaties bosolifanten gestabiliseerd in goed beheerde natuurgebieden in Gabon en de Republiek Congo. De aantallen savanneolifanten zijn ook al tientallen jaren stabiel of groeien zelfs in bepaalde gebieden. Dit is vooral het geval in het Kavango-Zambezi Transfrontier Conservation Area, dat de grootste subpopulatie van deze soort op het Afrikaanse continent herbergt.

"Hoewel de resultaten van de beoordeling de savanneolifant in de categorie Bedreigd plaatst, is het belangrijk om te benadrukken dat op siteniveau sommige subpopulaties het erg goed doen. Voor het vertalen van deze resultaten naar beleid is oog daarvoor en kennis van de lokale situatie dan ook van belang," zegt dr. Dave Balfour, assessor van de Afrikaanse olifanten en lid van de IUCN Species Survival Commission (SSC) African Elephant Specialist Group.

Het besluit om Afrikaanse bos- en savanneolifanten als aparte soort te behandelen is het resultaat van de consensus ​​onder experts na nieuw onderzoek naar de genetica van olifantenpopulaties. Bosolifanten komen voor in de tropische bossen van Centraal-Afrika en in verschillende gebieden in West-Afrika. Hun habitat overlapt zelden met die van de savanneolifant. Die heeft voorkeur voor open terrein en leeft in verschillende habitats in Sub-Sahara Afrika, waaronder graslanden en woestijnen. Van de bosolifant, die een beperkter natuurlijk verspreidingsgebied heeft, wordt verondersteld dat hij nog slechts in een kwart van zijn oorspronkelijke leefgebied te vinden is. De grootste overgebleven populaties zijn te vinden in Gabon en de Republiek Congo.

"Voor deze assessments gebruikte een team van zes assessoren data vanaf de jaren zestig en een data-gestuurde modellering. Zo konden decennialange inspanningen van vele onderzoeksteams samengevoegd worden. De resultaten kwantificeren de dramatische achteruitgang van deze dieren, die ecologisch van groot belang zijn. De aanhoudende vraag naar ivoor en toenemende menselijke druk op de Afrikaanse natuur zijn reden tot grote zorg. Dat maakt het belangrijker dan ooit om deze dieren en hun leefgebied te beschermen en verstandig te beheren," aldus dr. Kathleen Gobush, hoofdassessor van de Afrikaanse olifanten en lid van de IUCN SSC African Elephant Specialist Group.

Neem voor meer informatie of interviews contact op met:

Harriet Brooker, IUCN Media Relations, +44 7960241862, press@iucn.org
Matthias Fiechter, IUCN Media Relations, +41 795360117, press@iucn.org

Ondersteunende citaten

"We zijn er trots op dat we bijna 30% van de 6.218 beoordelingen in deze update hebben ondersteund, waaronder beoordelingen van ondervertegenwoordigde soorten zoals bomen, schimmels en ongewervelde dieren,” aldus Masako Yamato, General Manager, Environmental Affairs Division bijToyota Motor Corporation. "Dit draagt bij aan de groeiende diversiteit van soorten op de IUCN Rode Lijst, waardoor het een steeds krachtiger instrument wordt voor natuurbescherming in dit belangrijke jaar voor het Post 2020 Biodiversity Framework."

"Olifanten zijn net als mensen afhankelijk van bomen en de ecosysteemdiensten die ze leveren om te overleven. BGCI's Global Tree Assessment (GTA) - de eerste wereldwijde assessment van alle beschreven boomsoorten ter wereld, die later dit jaar uitkomt - zal een routekaart bevatten voor de bescherming van de boomsoorten en ecosystemen waarvan olifanten, en andere soorten, afhankelijk zijn,” zegt dr. Malin Rivers, Head of Conservation Prioritisation, Botanic Gardens Conservation International (BGCI).

“Regelmatige herbeoordeling van de status van een soort op de Rode Lijst helpt om zorgwekkende trends onder de aandacht te brengen. Zoals nu in het geval van de olifanten in Afrika. De gezondheid van onze planeet hangt af van de gezondheid van olifanten en hun leefgebieden. Daarom helpt Global Wildlife Conservation het Elephant Crisis Fund om financiering te krijgen voor organisaties overal in Afrika die werken aan het beschermen, herstellen en beheren van olifantenpopulaties,” aldus dr. Barney Long, Senior Director Species Conservation bij Global Wildlife Conservation.

"Er zijn maar weinig soorten die zo imponeren als Afrikaanse olifanten. Deze laatste beoordeling laat ons echter zien dat zelfs de meest charismatische soorten onze niet-aflatende bescherming nodig hebben,” aldus Sean T. O'Brien, President en CEO van Nature Serve. O'Brien vervolgt: “De succesvolle natuurbeschermingsmaatregelen die worden genomen geven ons hoop, maar alleen een gecoördineerde aanpak om data, beleid en lokale kennis samen te brengen, kan helpen bij het oplossen van het onderliggende probleem: de massa-extinctie van waardevolle biodiversiteit overal ter wereld."

“De inheemse Australische struik Cangai Wattle (Acacia cangaiensis) komt dit jaar op de IUCN Rode Lijst als Bedreigd. Zoals vorig jaar wereldwijd in het nieuws kwam, veroorzaakte het Australische bosbrandenseizoen enorme schade en sindsdien hebben wetenschappers de langetermijneffecten van de branden op dieren in het wild onderzocht. Helaas loopt deze Acacia, die groeit in de Australische staat New South Wales, een groot risico op uitsterven door diens beperkte verspreiding en een toenemend risico op bosbranden en droogte. Het goede nieuws is dat we de zaden van de Acacia hebben opgeslagen bij Kew's Millennium Seed Bank, zodat ze voor een lange periode kunnen worden bewaard en eventueel kunnen worden ingezet voor herstel na de brand,” aldus Jack Plummer, wetenschapper in het Conservation Assessment-team van de Royal Botanic Gardens, Kew.

“Deze twee Rode Lijst-beoordelingen volgen het belangrijke, goed gefundeerde besluit van de IUCN SSC African Elephant Specialist Group om de Afrikaanse olifant voor het eerst als twee afzonderlijke soorten te beoordelen. Het resultaat hiervan zijn robuuste assessments die helpen om de Ernstig Bedreigde bosolifant en de Bedreigde savanne-olifant op de juiste manier te beschermen. Het is van groot belang dat IUCN SSC gaat samenwerken met Afrikaanse landen en andere instanties om actie te ondernemen,” aldus dr. Jon Paul Rodríguez, voorzitter van de IUCN Species Survival Commission.

“Het recente besluit om beide Afrikaanse olifantensoorten op de lijst te zetten als Bedreigd (Afrikaanse bosolifant als Ernstig Bedreigd en de Afrikaanse savanne-olifant als Bedreigd) zal helpen bij de internationale inspanningen om stroperij te bestrijden en inzicht geven over de geografische trends in bedreigingen. Het zal ook de landen en regio's helpen die - aan de hand van lokale kennis en initiatieven - succesvolle beschermingsmaatregelen hebben geïmplementeerd die ten grondslag kunnen liggen aan een plan voor succesvol herstel in het hele continent,” aldus dr. Thomas E. Lacher, Jr., IUCN Red List Committee en Texas A&M University Red List Partner.

“Door maatregelen om savanne-olifanten te beschermen, beginnen veel populaties zich te herstellen, maar helaas geldt dit niet voor bosolifanten. Die blijven zwaar onder druk staan door verlies van leefgebied en stroperij. In het Dja Biosphere Reserve in Kameroen, bijvoorbeeld, laat onderzoek van de ZSL in samenwerking met het Ministry of Forestry and Wildlife (MINFOF) een daling zien van 70% sinds 1995. Er zijn volgens het onderzoek nog slechts 220 dieren over,” aldus Andrew Terry, Director of Conservation bij de Zoological Society of London (ZSL). "Het herstellen van deze populaties is essentieel voor de bossen, maar er is commitment nodig van lokale gemeenschappen, bedrijven en de overheid om succes te boeken."

“De bosolifant en de savanne-olifant staan al als twee aparte soorten vermeld in bijlage II van de Convention on Migratory Species. We zijn dan ook blij met IUCN’s erkenning van de twee verschillende Afrikaanse olifantensoorten en hopen dat dit zal leiden tot krachtigere beschermingsmaatregelen voor beide soorten. Vooral de bosolifant is de afgelopen decennia drastisch in aantallen teruggelopen,” zegt Amy Fraenkel, Executive Secretary van de Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals (CMS).